Er is tegenwoordig veel te doen over shampoobars en haarzepen. Ze zouden duurzaam zijn, goed voor je haar en hoofdhuid, en goed voor het milieu. Maar is dat eigenlijk wel zo? Ik wist het zelf ook niet zo goed, en volgde er een webinar over bij Haarvriendelijk. Heel interessant, en helaas niet altijd positief. We duiken er even dieper in.

Ik begin met wat informatie over de hoofdhuid, dat is essentieel om de argumenten voor of tegen haarzeep te begrijpen.

Microbioom

De huidflora, het microbioom op je (hoofd-)huid, is het geheel aan onder andere bacteriën en schimmels wat ervoor zorgt dat je huid in een goede conditie blijft. De hoofdhuid heeft een pH-waarde (zuurgraad) nodig tussen de 4 en 5 om het microbioom in balans te houden. Als de pH-waarde in orde is, beschermt de hoofdhuid je tegen invloeden van buitenaf, en heb je geen last van hoofdhuidproblemen zoals jeuk of roos. Als de huid echter uit balans is, krijgen de ‘slechte’ bacteriën de kans om zich te vermenigvuldigen en te gaan overheersen, met alle gevolgen van dien: eczeem, jeuk, roos. Al bestaande huidproblemen kunnen verergeren, en er kunnen nieuwe haar- of huidproblemen ontstaan.

(Haar-)zeep wordt gemaakt door oliën door middel van een chemisch proces met bijvoorbeeld natronloog, te verzepen. Dit toegevoegde -loog, een alkalisch product, maakt dat de pH-waarde van dit product veel te hoog is voor de hoofdhuid en het haar om goed te kunnen functioneren. Na het wassen met haarzeep moet de huid zichzelf dus weer herstellen, tot de juiste pH-waarde weer is bereikt. De huid heeft bij zo’n alkalisch product soms wel 24 uur nodig om zichzelf te herstellen. Pas dan kan het microbioom weer goed functioneren. En stel dat je dan direct weer je haar gaat wassen, dan is je huid dus nooit in een goede conditie. Maar ook als je niet meteen na die 24 uur je haar weer gaat wassen, wat veel mensen gelukkig ook niet meer doen, is je huid wél 24 uur flink uit balans, waardoor slechte bacteriën hun kans schoon zien.

Build-up

Daarnaast is er nog een bezwaar aan te voeren tegen het gebruik van haarzepen. Om ervoor te zorgen dat er geen pure loog achterblijft (omdat dat, zoals je inmiddels kunt begrijpen, zeer schadelijk is voor onder andere de huid), wordt er veel olie/vet toegevoegd aan zeep (‘superfatting’). Deze vetten blijven achter in je haar na het wassen, en uiteindelijk zorgt dit voor build-up; een ‘laagje’ om je haar en op je hoofdhuid. Build-up zorgt voor haar- en hoofdhuidproblemen, omdat de huid wordt verstikt en uit balans is. In het ergste geval met haaruitval tot gevolg.

Ook kalk en magnesium in het water kan zorgen voor build-up. Aan shampoo zijn stoffen toegevoegd die ervoor zorgen dat het effect van deze stoffen teniet gedaan wordt. In haarzeep zitten deze middelen niet, waardoor ook dit zorgt voor build-up. Daarnaast zorgt de hoge pH waarde sneller voor statisch haar, en het sneller vervagen van je (chemische) haarkleur.

Shampoobars

De ingrediënten van shampoobars zijn niet per se beter dan de ingrediënten in een reguliere shampoo. Net als bij shampoos die je bij de drogist (of nog erger: de supermarkt) koopt, zit er vaak SLS of SL(e)S in. (Zie blog over SLS hier). En dat SLS ineens bijvoorbeeld Natrium Lauryl Sulfaat genoemd wordt, verandert niets aan het feit dat dat niet in een goede shampoo zou moeten zitten.

Keukenzout

Heb ik het met jullie wel eens over sodium chloride gehad? Sodium chloride is keukenzout. En: zout droogt uit. Denk maar eens aan je haar na een dagje strand, waarbij je in zee zwemt. Je haar zit fantastisch, maar het voelt als touw aan. Voor een keer niet zo’n ramp, maar je wil dit niet te vaak want dan blijft je haar touw. Er mag gerust een beetje sodium chloride in een shampoo zitten maar zéker niet bij de eerste 5 ingrediënten, van deze ingrediënten zit het meest in het product. Dus als je op een shampoo ziet staan: Aqua, Sodium Lauryl Sulfaat, Sodium Chloride, laat die shampoo dan alsjeblieft in het schap staan. Er zijn shampoobars waar dit de eerste twee ingrediënten van zijn (aqua is nooit het eerste ingrediënt in een shampoobar). Dat maakt een shampoobar helemaal niet beter dan een goede shampoo, in veel gevallen zelfs slechter.

Net als in haarzeep, zit ook in shampoobars geen chelaatvormende stoffen. Deze zorgen ervoor dat de build-up van kalk en magnesium in kraanwater teniet gedaan wordt. Je zal dus na het wassen een product moeten gebruiken, wat deze build-up teniet doet.

Duurzaam

Maar eh, duurzaam dan, want geen plastic? Dat is inderdaad een mooi verkoopargument. Maar, dat is nou net lastig te meten. Dat ligt namelijk vooral aan je eigen (aankoop-) gedrag. Ga jij op de fiets naar de winkel om de juiste shampoobar met de juiste (biologische) ingrediënten te kopen? Dan zou een shampoobar duurzamer kunnen zijn. Maar vaker worden ze besteld en komen ze in een mooi doosje met plastic verpakking bij je thuis. Met een autootje bezorgd.

En, zorg je ervoor dat je de shampoobar op een schaaltje legt buiten het natte gedeelte van de badkamer, zodat de bar niet ‘smelt’ voordat je ‘m op maakt, zodat je ook de beloofde 60 wasbeurten ermee kan doen? Het is überhaupt nog maar de vraag of de shampoobar écht zoveel langer meegaat dan een (goede) shampoo.

Eerlijk is eerlijk, als je gewend bent aan shampoo uit de paarse fles, waar je er 3 voor 5 euro van koopt, gaat een bar waarschijnlijk langer mee. Maar, ook dat heeft te maken met je eigen gedrag. Als je namelijk nog 2 flessen in voorraad hebt staan, zal je scheutiger omgaan met de shampoo die je gebruikt. En als een nieuwe fles niet zoveel kost ook. Koop je een goede shampoo, van een goed (biologisch) kappersmerk, dan kan je daar heel lang mee doen. Kappersshampoo kan (en moet, misschien wel) je altijd verdunnen met water, waardoor je er maar weinig van nodig hebt. Daarnaast kan je vaak de shampoo laten hervullen, waardoor ook die fles langer meegaat.

Conclusie

Mijn conclusie is: als je het voor je haar of hoofdhuid doet, laat dan die shampoobar of haarzeep liggen en vraag eens advies aan je (natuur-)kapper. Doe je het voor de duurzaamheid, kijk dan eens goed naar de ingrediënten * (ik ben altijd bereikbaar voor advies – zie contact, en kijk eens eerlijk naar je aankoopgedrag en het gebruik van je shampoobar.

*meer over ingrediënten vind je hier: https://www.zaailingen.com/hoe-duurzaam-reinigers-verzorgings-en-schoonmaakproducten/