Luizen lijken de laatste jaren weer een opmars te maken. Niet alleen op de basisschool, ook in het middelbaar onderwijs wint de luis terrein. Reguliere bestrijdingsmiddelen bevatten veelal nare chemische stoffen. Daarom een blog over luizen bestrijden zonder gif.

Wat zijn luizen?

Luizen zijn parasieten die zich voeden met bloed. De kenmerkende jeuk is afkomstig van het contact van het speeksel van de luis met je huid. Luizen kunnen bij iedereen voorkomen, heeft dus niets te maken met (afwezigheid van) hygiene. Ze wandelen gewoon van het ene naar het andere hoofd, bijvoorbeeld als je een selfie maakt met je bff. Om hoofdluis te voorkomen en bestrijden zijn er diverse chemische middelen in de handel. Maar wie mij een beetje kent, weet dat ik niet zo van chemische middelen hou. En waarom zou je niet voor natuurlijke oplossingen kiezen als die net zo goed werken als de traditionele chemie?

Luizen bestrijden zonder gif? Kammen, kammen, kammen

Het allerbelangrijkst bij de bestrijding van hoofdluis is kammen. Kammen, kammen en nog eens kammen. 2x per dag. Dit kan je doen op vochtig haar waar een (spray)conditioner in zit, met een fijne (luizen) kam. Daarnaast kan je bijvoorbeeld kiezen voor het gebruik van diverse essentiele olien: anijszaad, rode tijm, tea tree, pepermunt. (Wees atijd wel voorzichtig met het gebruik van essentiele olien, vooral tea tree kan in uitzonderlijke gevallen een reactie geven. Probeer de olie altijd eerst uit: meng 30 ml draagolie (amandel, olijf, jojoba) met 15 druppels essentiele olie en test dat op de huid van je kind. Geeft dit geen reactie, dan kan je het mengsel op de hoofdhuid aanbrengen). Laat het een nachtje intrekken en was het de volgende dag uit.

Ook een mengsel van kokosolie, anijsolie en ylang-ylang werkt even goed als traditionele middelen. En het voordeel is dat de insecten hier schijnbaar niet resistent van worden, wat bij gangbare middelen wel vaak het geval is.

Gebruik een shampoo met neemzaad. Deze is veilig te gebruiken. De limonoiden in neem voorkomen dat de eitjes uitkomen, en zo stopt de luizenplaag. Bijkomend voordeel is dat deze shampoo ook geen resistentie opwekt. Je kan ook zelf een shampoo van pawpaw (papaya) zaden (verwijdert hoofdluis en neten) maken, het recept vind je hier.

Neemshampoo en neemolie zijn bij mij te koop, vraag ernaar bij je afspraak.
Voor zeer hardnekkige gevallen is er de luizenkliniek. Kom je er echt niet vanaf en heb je alles al geprobeerd, neem dan contact met ze op: de luizenkliniek

Bron: De plagen van het schoolplein: een natuurlijke aanpak, Joanne Evans, 2008

Wil je ook een afspraak maken? Kijk dan op https://martineknipt.nl/contact/

Er is tegenwoordig veel te doen over shampoobars en haarzepen. Ze zouden duurzaam zijn, goed voor je haar en hoofdhuid, en goed voor het milieu. Maar is dat eigenlijk wel zo? Ik wist het zelf ook niet zo goed, en volgde er een webinar over bij Haarvriendelijk. Heel interessant, en helaas niet altijd positief. We duiken er even dieper in.

Ik begin met wat informatie over de hoofdhuid, dat is essentieel om de argumenten voor of tegen haarzeep te begrijpen.

Microbioom

De huidflora, het microbioom op je (hoofd-)huid, is het geheel aan onder andere bacteriën en schimmels wat ervoor zorgt dat je huid in een goede conditie blijft. De hoofdhuid heeft een pH-waarde (zuurgraad) nodig tussen de 4 en 5 om het microbioom in balans te houden. Als de pH-waarde in orde is, beschermt de hoofdhuid je tegen invloeden van buitenaf, en heb je geen last van hoofdhuidproblemen zoals jeuk of roos. Als de huid echter uit balans is, krijgen de ‘slechte’ bacteriën de kans om zich te vermenigvuldigen en te gaan overheersen, met alle gevolgen van dien: eczeem, jeuk, roos. Al bestaande huidproblemen kunnen verergeren, en er kunnen nieuwe haar- of huidproblemen ontstaan.

(Haar-)zeep wordt gemaakt door oliën door middel van een chemisch proces met bijvoorbeeld natronloog, te verzepen. Dit toegevoegde -loog, een alkalisch product, maakt dat de pH-waarde van dit product veel te hoog is voor de hoofdhuid en het haar om goed te kunnen functioneren. Na het wassen met haarzeep moet de huid zichzelf dus weer herstellen, tot de juiste pH-waarde weer is bereikt. De huid heeft bij zo’n alkalisch product soms wel 24 uur nodig om zichzelf te herstellen. Pas dan kan het microbioom weer goed functioneren. En stel dat je dan direct weer je haar gaat wassen, dan is je huid dus nooit in een goede conditie. Maar ook als je niet meteen na die 24 uur je haar weer gaat wassen, wat veel mensen gelukkig ook niet meer doen, is je huid wél 24 uur flink uit balans, waardoor slechte bacteriën hun kans schoon zien.

Build-up

Daarnaast is er nog een bezwaar aan te voeren tegen het gebruik van haarzepen. Om ervoor te zorgen dat er geen pure loog achterblijft (omdat dat, zoals je inmiddels kunt begrijpen, zeer schadelijk is voor onder andere de huid), wordt er veel olie/vet toegevoegd aan zeep (‘superfatting’). Deze vetten blijven achter in je haar na het wassen, en uiteindelijk zorgt dit voor build-up; een ‘laagje’ om je haar en op je hoofdhuid. Build-up zorgt voor haar- en hoofdhuidproblemen, omdat de huid wordt verstikt en uit balans is. In het ergste geval met haaruitval tot gevolg.

Ook kalk en magnesium in het water kan zorgen voor build-up. Aan shampoo zijn stoffen toegevoegd die ervoor zorgen dat het effect van deze stoffen teniet gedaan wordt. In haarzeep zitten deze middelen niet, waardoor ook dit zorgt voor build-up. Daarnaast zorgt de hoge pH waarde sneller voor statisch haar, en het sneller vervagen van je (chemische) haarkleur.

Shampoobars

De ingrediënten van shampoobars zijn niet per se beter dan de ingrediënten in een reguliere shampoo. Net als bij shampoos die je bij de drogist (of nog erger: de supermarkt) koopt, zit er vaak SLS of SL(e)S in. (Zie blog over SLS hier). En dat SLS ineens bijvoorbeeld Natrium Lauryl Sulfaat genoemd wordt, verandert niets aan het feit dat dat niet in een goede shampoo zou moeten zitten.

Keukenzout

Heb ik het met jullie wel eens over sodium chloride gehad? Sodium chloride is keukenzout. En: zout droogt uit. Denk maar eens aan je haar na een dagje strand, waarbij je in zee zwemt. Je haar zit fantastisch, maar het voelt als touw aan. Voor een keer niet zo’n ramp, maar je wil dit niet te vaak want dan blijft je haar touw. Er mag gerust een beetje sodium chloride in een shampoo zitten maar zéker niet bij de eerste 5 ingrediënten, van deze ingrediënten zit het meest in het product. Dus als je op een shampoo ziet staan: Aqua, Sodium Lauryl Sulfaat, Sodium Chloride, laat die shampoo dan alsjeblieft in het schap staan. Er zijn shampoobars waar dit de eerste twee ingrediënten van zijn (aqua is nooit het eerste ingrediënt in een shampoobar). Dat maakt een shampoobar helemaal niet beter dan een goede shampoo, in veel gevallen zelfs slechter.

Net als in haarzeep, zit ook in shampoobars geen chelaatvormende stoffen. Deze zorgen ervoor dat de build-up van kalk en magnesium in kraanwater teniet gedaan wordt. Je zal dus na het wassen een product moeten gebruiken, wat deze build-up teniet doet.

Duurzaam

Maar eh, duurzaam dan, want geen plastic? Dat is inderdaad een mooi verkoopargument. Maar, dat is nou net lastig te meten. Dat ligt namelijk vooral aan je eigen (aankoop-) gedrag. Ga jij op de fiets naar de winkel om de juiste shampoobar met de juiste (biologische) ingrediënten te kopen? Dan zou een shampoobar duurzamer kunnen zijn. Maar vaker worden ze besteld en komen ze in een mooi doosje met plastic verpakking bij je thuis. Met een autootje bezorgd.

En, zorg je ervoor dat je de shampoobar op een schaaltje legt buiten het natte gedeelte van de badkamer, zodat de bar niet ‘smelt’ voordat je ‘m op maakt, zodat je ook de beloofde 60 wasbeurten ermee kan doen? Het is überhaupt nog maar de vraag of de shampoobar écht zoveel langer meegaat dan een (goede) shampoo.

Eerlijk is eerlijk, als je gewend bent aan shampoo uit de paarse fles, waar je er 3 voor 5 euro van koopt, gaat een bar waarschijnlijk langer mee. Maar, ook dat heeft te maken met je eigen gedrag. Als je namelijk nog 2 flessen in voorraad hebt staan, zal je scheutiger omgaan met de shampoo die je gebruikt. En als een nieuwe fles niet zoveel kost ook. Koop je een goede shampoo, van een goed (biologisch) kappersmerk, dan kan je daar heel lang mee doen. Kappersshampoo kan (en moet, misschien wel) je altijd verdunnen met water, waardoor je er maar weinig van nodig hebt. Daarnaast kan je vaak de shampoo laten hervullen, waardoor ook die fles langer meegaat.

Conclusie

Mijn conclusie is: als je het voor je haar of hoofdhuid doet, laat dan die shampoobar of haarzeep liggen en vraag eens advies aan je (natuur-)kapper. Doe je het voor de duurzaamheid, kijk dan eens goed naar de ingrediënten * (ik ben altijd bereikbaar voor advies – zie contact, en kijk eens eerlijk naar je aankoopgedrag en het gebruik van je shampoobar.

*meer over ingrediënten vind je hier: https://www.zaailingen.com/hoe-duurzaam-reinigers-verzorgings-en-schoonmaakproducten/

Haar wassen in 4 stappen? De meeste mensen kennen er 1: het wassen zelf. Maar voor, tijdens en na het wassen is er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden, wil je een glanzende en gezonde haardos houden. Je haar wassen kan je tot een heel ritueel maken, als je dat wilt. Lekker een moment voor jezelf. Volg daarbij de volgende 4 stappen om tot een goed resultaat te komen met schoon en mooi haar.

Stap 1: kammen of borstelen.

Waar begin je je wasritueel in 4 stappen mee? Ga er even lekker voor zitten en start met het uitkammen of borstelen van je haar. Er zit bijvoorbeeld gelwax in, of een ander stylingproduct. Maar ook omgevingsvuil -bijvoorbeeld als je werk doet waarbij er stof en vuil in je haar kan komen, of als je veel buiten bent ook uitlaatgassen- en talg gaan in je haren en op je hoofdhuid zitten en kunnen deze verstikken als je het niet zo nu en dan reinigt. Door te kammen of borstelen verwijder je al wat overtollig vuil.

Kam je haren niet als ze nat zijn!

Je haren kammen als ze nat zijn is niet zo’n goed idee, omdat dan de haarschubben open staan en de haren dus kwetsbaarder zijn voor ‘mechanisch geweld’ (mechanisch geweld: het kammen/borstelen van je haar, of het schuren van je haar op je kussen tijdens het slapen, maar ook bijvoorbeeld föhnen, of stijlen met een stijltang). Doordat je nu al wat vuil hebt verwijderd, kan je ook minder shampoo gebruiken. Gebruik je een stylingproduct dat hard wordt, dan is het handiger om je haar voor het wassen eerst goed uit te spoelen en niet eerst te kammen, anders loop je de kans dat je haar breekt.

Stap 1a: oliebehandeling of pre-poo.

Nu is het tijd voor de pre-poobehandeling, de voor-het-wassen-behandeling: verzorgen met olie. Als je je haar en hoofdhuid goed wil verzorgen kan je voor het wassen een oliebehandeling aanbrengen. Dit zorgt ervoor dat je haar gevoed wordt en blijft glanzen. Vooral voor droog, pluizend haar is dit een superfijne tussenbehandeling. Laat de olie minimaal 15 minuten tot bijvoorbeeld een hele nacht intrekken. Gebruik hiervoor een goede, liefst biologische olijfolie, of bijvoorbeeld de Repair van Hairborist of de kokos haarolie van Urtekram. (Beide verkrijgbaar bij Martine Knipt, meld even bij je afspraak dat je ook de olie wil gebruiken en ik neem ‘m voor je mee!)

Stap 2: wassen.

Nu begint het vervolg van het wasritueel: het feitelijke wassen van je haar. Eigenlijk was je niet je haar, maar je hoofdhuid. Die moet namelijk schoon worden, ontdaan van wat je noemt ‘build-up’, om goed te kunnen functioneren. Is je hoofdhuid niet goed schoon, dan loop je het risico op schilfervorming of verstikking, met soms zelfs haaruitval als gevolg. 

Nadat je je haar hebt natgemaakt, breng je de shampoo aan op je haar. Eerst op je handen verdelen, dan over je haar verdelen, en  daarna masseren. Wanneer je je hoofdhuid wast, dan zakt de shampoo vanzelf over de rest van je haar en zo wordt je haar ook schoon. Dit geldt voor eigenlijk elke haarsoort en iedere lengte.

Heb je dik en lang haar, dan is het schoonmaken van je hoofdhuid best lastig. Het is dan soms moeilijk om met je vingertoppen ook echt op je hoofdhuid te komen, maar dat is juist wel heel belangrijk. Om je te helpen zou je een massageborstel kunnen gebruiken, of een flesje met een “tuutje”, een applicatieflesje. (Ook deze kan ik voor je meenemen bij je afspraak).

Zorg dat je elk plekje op je hoofd meeneemt, met zachte druk bij een vette hoofdhuid, wondjes of psoriasis (dan ook geen massageborstel gebruiken). Is je hoofdhuid droog dan kan je wat meer druk uitoefenen. Dit is meteen een fijne massage voor je hoofdhuid. Let erop dat je shampoo (uiteindelijk) overal goed schuimt, en spoel het dan uit. Liefst met koud water (ik vind dat zelf heerlijk, maar kan me best voorstellen dat jij dat niet zo fijn vindt), gebruik in ieder geval geen heet water – dit opent de haarschubben weer, met dof, pluizend haar tot gevolg.

Gebruik niet teveel product. Hoe meer shampoo je hoe schoner je haar? Dat is niet waar. Beter is het om minder product te gebruiken en het twee keer te wassen.  Liever meerdere keren wassen met een beetje shampoo, dan één keer met een halve fles. Je haar wordt schoner en dus minder vet als je vaker, met minder shampoo wast. (En met een shampoo met milde reinigers, zie blog over SL(E)S)

Belangrijke tussenstap 2a: spoelen.

Spoel je haar goed uit, al het product moet uit je haar verdwenen zijn. Heb je niet goed uitgespoeld dan wordt je haar dof en sneller vet. Liever langer uitspoelen dan te kort.

Stap 3: verzorgen.

Na het wassen moet je altijd conditioner/masker gebruiken, dit helpt de pH-waarde van je haar te herstellen, waardoor het gaat glanzen. Stem de conditioner af op je haartype (droog, krullen, breekbaar, etc) en laat het inwerken zoals aangegeven op de verpakking, niet langer of korter. De inwerktijd staat er niet voor niets op vermeld, de producent heeft hier uitgebreid onderzoek naar gedaan.

(Tussenstap 3a: spoelen)

Na de inwerktijd spoel je ook dit product goed uit. Blijft er product achter in je haar, wordt je haar zwaar en dof, en sneller vet. Uitspoelen is dus bijna net zo belangrijk als het gebruik van een goed product!

Stap 4: drogen.

Vervolgens droog je je haar af. Heb je lang haar, knijp dan eerst voorzichtig het meeste vocht uit je haar. Daarna kan je een handdoek om je haar wikkelen en die een tijdje laten zitten (tijdens het aankleden bijvoorbeeld, daarna is het meestal droog genoeg om te kunnen behandelen). Je kan hiervoor ook een hydrofiele doek gebruiken, die zijn voorzichtiger met je haar dan de gemiddelde handdoek.

Je haarschubben staan open: dan is je haar extra kwetsbaar!

Bij kort haar: dep je haar voorzichtig droog. Zoals eerder gezegd, je haarschubben staan open, je haar is het meest kwetsbaar als het nat is. Het is zaak om voorzichtig met nat haar om te gaan om beschadiging zoveel mogelijk tegen te gaan. Niet gaan rossen over je haar met de handdoek dus (zie ik nog wel eens gebeuren, doet echt bijna pijn om te zien dat mensen zo onzorgvuldig omgaan met hun haar!).

Hoe vaak je je haar moet wassen is verschillend. Doe het zeker niet elke dag, je haar en vooral je hoofdhuid heeft tijd nodig om zichzelf te herstellen van een wasbeurt. De pH-waarde wordt al aangetast door alleen te spoelen met water. Als de pH waarde van je hoofdhuid intact is, kan je hoofdhuid zijn werk goed uitvoeren en blijven schilfers en andere hoofdhuidproblemen weg. Zo blijft je (hoofd)huid het gezondst en dus ook je haar. Doe je werk waar je haar vies van wordt, denk er dan eens aan om een pet op te zetten tijdens je werk zodat het minder vies wordt en je minder vaak hoeft te wassen. Gemiddeld is 2 keer per week je haar wassen voldoende.

Met welke shampoo was je je haar het best?

Dat is voor iedereen verschillend. Waar houd je rekening mee bij het aanschaffen van shampoo: met je haartype (droog/beschadigd/vet), je hoofdhuid (heb je bijvoorbeeld roos of een vette/droge hoofdhuid), met het milieu (shampoo zonder milieubelastende stoffen zoals microplastics), met de geur van de shampoo, met je portemonnee. In elke categorie zijn verschillende shampoos te vinden voor alle haartypes. Als je een hoofdhuidprobleem hebt zoals roos of een vette huid, gaat dat altijd voor haarproblemen. Haarproblemen zoals droog of dof haar los je beter op met een olie of een fijne conditioner. Hairborist heeft voor alle haar-en hoofdhuidproblemen een passende shampoo.

(Meer over shampoos/verzorging en hun ingrediënten in een andere blog, over SL(E)S schreef ik hier: SLS en SLES al eerder)

NB: Wil jij ook zon fijne scalpbrush, haarolie of shampoo van Hairborist of de olie van Urtekram? Geef het aan bij het maken van een afspraak en ik neem er een voor je mee. Voor actuele prijzen: neem even contact met me op.

NB2: Ben je op zoek naar een fijne shampoo of conditioner, vraag me gerust om raad. Indien nodig heb ik zelfs een microscoopje bij me waarmee ik je hoofdhuid kan bekijken om je van een goed advies te kunnen voorzien.

Meer tips vind je hier. Ik volg regelmatig cursussen bij Annie Kok (degene die geciteerd wordt) en mag mezelf daarom ook Haarvriendelijke kapper noemen.

Over sulfaten gesproken, wat zijn dat eigenlijk? SLS en SL(E)S: Sodium Lauryl Sulfate (SLS) en de ‘slightly less evil brother’ Sodium Laureth Sulfate (SLES). Het zijn synthetische surfactanten. Ook wel detergenten ofwel oppervlakte-actieve stoffen. Ook bekend als ALS, ALES en SMS, en zo zijn er nog meer boze stiefzusjes. SLS zit vaak als tweede ingrediënt in een product, wat betekent dat er veel van in zit. (En eigenlijk zelfs als eerste ingrediënt, want het allereerste ingrediënt van shampoo is altijd aqua: water dus).

Het is de reden dat je shampoo zo ‘lekker’ schuimt. Het reinigt en ontvet je haar en hoofdhuid. En daar zit meteen het probleem: dat doet het teveel, waardoor je haar te droog wordt en je hoofdhuid trekkerig aanvoelt na het wassen, en verstoort zo het microbioom op je huid.  Het huidmicrobioom is de verzameling organismen en bacteriën die er voor zorgen dat je huid zijn beschermende functie kan uitvoeren. Een gezonde hoofdhuid is belangrijk voor gezond haar. Werkt je huidmicrobioom niet zoals het moet, dan is deze gevoeliger voor het doordringen van allerlei andere stoffen die ook in shampoo zitten (zoals voorheen parabenen, die zien we gelukkig weinig meer in haarproducten). Het is dus belangrijk om het huidmicrobioom niet te verstoren.

Daarnaast kan SLS huidirritaties, -allergieën en -beschadigingen veroorzaken.

SLS kan diep in je haar doordringen, waardoor je (chemische)  kleur bijvoorbeeld sneller vervaagt dan je zou willen.

SL(E)S zit onder andere in: shampoo, doucheschuim, scheerzeep, tandpasta, handzeep. Dus je krijgt niet alleen via shampoo te maken met SLS. Denk bijvoorbeeld is hieraan als je last hebt van droge handen: die krijgen veel vaker te maken met SLS! Maar SLS zit ook in garagezeep, bedoeld om de vloeren te ontvetten. Je kan je dus voorstellen hoe sterk SLS ontvet, en dat dat voor je huid en haar niet geschikt is!

Sulfaten en milieu:

SL(E)S wordt vaak geproduceerd uit palmolie. Door de productie van palmolie worden veel regenwouden gekapt, met alle nadelige gevolgen van dien voor de bewoners van het regenwoud en de lokale bevolking (lees daar hier meer over)

Maar wat moet ik dan?

Nou, een sulfaatvrije shampoo (van bijvoorbeeld Hairborist). In deze shampoos zitten natuurlijk ook wel surfactanten (reinigers), want anders wordt je haar niet schoon. Maar deze surfactanten zijn veel milder, waardoor ze je hoofdhuid niet pesten zoals SLS en SL(E)S doen. In de Daily Clean bijvoorbeeld  zitten meerdere milde reinigers die er samen voor zorgen dat je hoofdhuid schoon wordt.

Let op: als je overstapt op een sulfaatvrije shampoo gaan je haar en hoofdhuid daarop reageren. Het schuimt minder en ontvet minder dan je gewend bent en kan dus een minder schoon gevoel geven als je gewend bent je haar 1 keer te wassen. Was dan bijvoorbeeld je haar 2 keer per wasbeurt, of bouw het gebruik van een sulfaatvrije shampoo langzaam op. Was het een keer vaker of was je haar heel af en toe nog met je oude shampoo. Als je veel stylingproducten gebruikt (bijvoorbeeld je puberzoon met zijn gel en wax 😊), is een shampoo met (milde) sulfaten zoals SCS toch net weer fijner.

Over het wasritueel schreef ik ook een blog, lees het hier.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumlaurylethersulfaat

https://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumdodecylsulfaat

https://incibeauty.com/en/ingredients/7408-sodium-laureth-sulfate

https://incibeauty.com/en/ingredients/13057-sodium-lauryl-sulfate